Ông bà nội có 7 người con, 5 người con gái và 2 người con trai. Ba tôi là người con thứ 7 của ông bà. Cả một đời ông bà lam lũ vất vả nuôi 7 người con khôn lớn. Cả tuổi thơ của tôi từ lúc sinh ra đến khi lớn lên đều gắn với bà, mãi cho đến năm tôi 21 tuổi bà mất sau một thời gian chống chọi với căn bệnh tai biến. Nhưng những ký ức về bà tôi vẫn còn nhớ - có những ký ức chỉ mơ hồ nhưng có những ký ức tôi nhớ rất rõ - đặc biệt là những điều tử tế bà đã làm cho đời.

Hồi nhỏ, tôi đã thấy bà thường hay gom những túi nilon đã dùng. Lựa những cái còn dùng được, bà đem rửa sạch bằng nước rửa rau, sau đó bà phơi chúng lên những bụi chè xanh mướt của ông. Túi khô, bà cất đi để dành lúc nào đi chợ, bán rau bán quả cho người ta thì đem ra dùng. Hồi đó còn nhỏ, tôi chưa hiểu vì sao bà lại làm vậy. Tôi xăm xăm làm cùng bà vì thấy đó như một trò chơi và chơi vậy rất vui. Mãi khi tôi lớn hơn một chút, mới hỏi: “Bà ơi, sao bà không bỏ túi nilon bẩn vào túi rác luôn hở bà? Sao phải rửa lại rồi mất công phơi nữa ạ?”

Tay bà vẫn rửa túi nilon thoăn thoắt, miệng cười và nói với tôi: “Giờ vứt đi vừa lãng phí, vừa rác ra vườn ra làng ra xóm. Mấy cái túi này vẫn dùng được thêm dăm ba lần nữa.” Thật vậy, hồi đó túi nilon “du nhập” làng quê, giá vừa rẻ vừa tiện nên mọi người dùng rất lãng phí và dùng xong cũng vứt bừa bãi khắp nơi. Ở quê cũng hay có tục đốt rác, mỗi lần như vậy mùi khét của túi nilon cháy khó chịu vô cùng. Đó là bài học đầu tiên mà bà dạy cho tôi về việc tiết kiệm và sự tử tế với môi trường. 

Bà là người ưa sạch sẽ. Bởi vậy mà lúc nào nhà cửa bà cũng quét dọn gọn gàng đâu vào đó. Cổng nhà chúng tôi dài và dốc, hai bên có bao nhiêu là loại cây nào là cây sấu, cây lát, nhãn, vải, trầm mật,... Cứ đến mùa là các cây thi nhau rụng lá. Mùa nào lá rụng ít thì ngày bà quét một lần, mùa lá rụng nhiều thì ngày dăm ba lần. Bà thì quét cổng, tôi với chị giành nhau đi lấy bật lửa nhóm lửa đốt những đống lá khô giúp bà. Bà hay bảo nhà cửa mà gọn gàng thì làm cái gì cũng thấy vui, có cái nhà cái cửa gắn bó với mình như thế mà không “chăm” cho nó, không tử tế với nó thì ta tử tế được với ai.

Bà cũng rất hay ở vườn. Mỗi lần đi học về, tôi chạy sang tìm bà, ban ngày sẽ chẳng bao giờ thấy bà ngồi ở trong nhà cả. Vì bà mải lo cho đám rau, dây trầu, cây bưởi, cây chuối… ngoài vườn. Ở vườn bà rất thích vì lúc nào cũng gọn gàng và sạch cỏ. Những cái cây như hiểu được tình yêu thương của bà nên cây nào cây nấy đều lớn tốt, ra nhiều quả. Tôi hay nghe các cụ nói, cây trầu thường có sự gắn kết đặc biệt với người trồng người chăm nó. Phải chăng vì lẽ đó mà lúc bà còn sống dây trầu xanh xanh tươi tốt, lúc bà mất rồi cây buồn nên héo úa theo? Các bác, các cô chú rất hay sang chơi với bà. Bà vừa làm việc, vừa nói chuyện với cô chú. Những hôm được nghỉ, tôi cũng rất hay ngồi hóng. Hễ khi nào rau tốt, chuối chín, bưởi đến mùa… bà đều đem ra biếu cô chú mang về. Hàng xóm ai cần gì mà bà có, bà sẵn lòng đem sang cho. Nhiều cô chú thấy bà cho nhiều quá cũng ngỏ ý từ chối. Bà cười và hay nói câu nói quen thuộc: Nào là “nhà trồng được nên có nhiều lắm, ăn không hết để hỏng cũng phí”, rồi “mày không cầm về ăn, để đấy rau nó già tao răng yếu cũng không có nhai được bỏ thì phí công tao trồng”... lúc bà nói đến đấy ai cũng cười vui vẻ cảm ơn cầm về. Bà hay nói “Bán anh em xa mua láng giềng gần, ở gần nhau bước ra cổng đã gặp nhau thì giúp đỡ nhau được cái gì thì cứ giúp đỡ, mình tử tế với người ta thì người ta cũng coi trọng mình”. Cuộc đời bà vất vả, nuôi khôn lớn tận 7 người con nhưng bà lúc nào cũng luôn hào phóng và tử tế với mọi người. 

Tôi cũng cứ nhớ mãi một ngày năm tôi còn đang học cấp một. Đợt ấy báo đưa tin miền Trung bị ảnh hưởng nặng của bão. Có lần đang ngồi bóc lạc với bà, tôi nhớ có người phụ nữ đầu đội cái nón rách đã cũ đứng trong sân gọi với vào bếp. Tôi thấy bà ra hỏi chuyện. Một lúc sau bà vào bếp, mở chum gạo, xúc đầy gạo vào một túi nilon to. Bà cho vào đó mấy quả trứng gà, một túi lạc nhỏ. Bà bảo tôi xem trong nồi còn cơm xới cho bà một bát, còn tép kho trong nồi cũng đem ra sân luôn. Tôi ngoan ngoãn nghe lời, mắt vẫn tò mò nhìn theo bà. Thấy bà đưa túi gạo cho người phụ nữ ấy, rồi bảo cô ấy ngồi. Tôi mang cơm và tép kho ra sân, bà mời cô ăn. Ăn xong, cô cảm ơn bà rồi rời đi, cũng không quên nhìn tôi và mỉm cười. Lúc đó tôi cũng chưa hiểu gì, chỉ thấy rất vui và cảm giác là lạ. Hỏi bà mới biết cô là người Nghệ An, buộc phải ra đây để tránh bão lũ. Bão lũ cuốn hết nhà cửa, đồ đạc nên cô phải đi xin cơm để sống qua ngày. Bà bảo: Người miền Trung vất vả lắm, khí hậu khắc nghiệt, đất khô cằn, mùa mưa bão thì lũ đến bất ngờ cuốn bay nhà cửa lúc nào không hay” - tôi thấy mắt bà rưng rưng giọng nghẹn lại. “Nhưng kể cũng tài, vất vả khó khăn là thế mà họ vẫn kiên cường sống, mình cuộc sống cũng không gọi là sung sướng, nhưng so với họ thì mình đã yên ổn hơn biết bao. Mình có gì giúp được thì cứ giúp.” 

“Một hành động tử tế nhỏ bé đáng giá gấp nhiều lần so với một ý định to lớn”. Có thể những điều bà làm không phải là điều gì vĩ đại, lớn lao; nhưng những điều tử tế bà làm không dừng lại khi bà mất. Sự tử tế ấy vẫn được lan tỏa tiếp tới chúng tôi những người con người cháu của bà.